Wat is wraking van een rechter?

U bent betrokken bij een belangrijke rechtszaak. De rechter die uw zaak behandelt, lijkt echter nauwe banden te hebben met de tegenpartij. Misschien heeft hij zelfs deelgenomen aan een evenement waar deze persoon ook bij aanwezig was.

U begint u af te vragen: kan ik in dit geval nog rekenen op een eerlijk oordeel?

Wat is wraking?

Wraking is een juridisch instrument waarmee u de onpartijdigheid van een rechter kunt betwisten.

Het doel is om ervoor te zorgen dat rechtspraak altijd eerlijk en neutraal blijft. Als er objectieve redenen zijn om te denken dat een rechter partijdig zou kunnen zijn, kan u via een officiële procedure vragen om de rechter te vervangen.

Een wrakingsverzoek kan alleen worden ingediend op basis van specifieke gronden, zoals vastgelegd in artikel 828 van het Gerechtelijk Wetboek. Denk bijvoorbeeld aan situaties waarin de rechter persoonlijk belang heeft bij de zaak, nauwe banden heeft met een van de partijen, of eerder betrokken is geweest bij hetzelfde geschil.

Het Spaghetti-arrest: een beroemd voorbeeld

Een van de meest spraakmakende wrakingszaken in België is het zogenaamde Spaghetti-arrest.

In deze zaak werd een onderzoeksrechter gewraakt omdat hij aanwezig was op een diner ter ere van de overlevende slachtoffers die bevrijd werden uit de kelder van Marc Dutroux. Dit diner, ook wel het "Spaghetti-avondje" genoemd, werd georganiseerd door de ouders van de slachtoffers.

Hoewel de rechter beweerde dat zijn aanwezigheid onschuldig was, wekte het de indruk dat hij te nauw betrokken was bij de slachtoffers, wat vragen opriep over zijn onpartijdigheid. Op basis van deze omstandigheden werd de rechter uiteindelijk van de zaak gehaald. Dit illustreert hoe gevoelig de schijn van partijdigheid kan zijn en hoe belangrijk wraking is om het vertrouwen in de rechtspraak te behouden.

De procedure voor wraking

Het indienen van een wrakingsverzoek moet zorgvuldig gebeuren en verloopt volgens een strikt gereguleerde procedure. Hieronder wordt elke stap in detail uitgelegd.

1. Tijdstip van indiening

Een wrakingsverzoek moet worden ingediend vóór de pleidooien beginnen, tenzij de gronden voor wraking pas later bekend worden. In dat geval kan het verzoek alsnog worden ingediend zodra deze gronden aan het licht komen.

Bij procedures die met een verzoekschrift zijn gestart, moet het wrakingsverzoek worden ingediend voordat de rechter een beslissing neemt over het verzoekschrift.

2. Indiening bij de griffie

Het wrakingsverzoek wordt officieel ingediend bij de griffie van de rechtbank. In deze akte moeten de gronden voor de wraking expliciet worden vermeld. De akte moet worden ondertekend door een advocaat met minstens tien jaar ervaring en ingeschreven bij de balie. 

Nadat de akte is ingediend, zorgt de griffier ervoor dat deze binnen 24 uur wordt overhandigd aan de betrokken rechter.

3. Bewijsvoering

De verzoekende partij is verplicht bewijs of een begin van bewijs aan te leveren om de wrakingsgronden te staven. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit documenten, verklaringen of andere objectieve aanwijzingen die de onpartijdigheid van de rechter in twijfel trekken.

Bij gebrek aan bewijs kan de rechtbank het wrakingsverzoek afwijzen zonder verdere behandeling.

4. Reactie van de rechter

De betrokken rechter heeft twee dagen de tijd om schriftelijk te reageren op het wrakingsverzoek. In deze reactie kan hij aangeven of hij zich terugtrekt of waarom hij van mening is dat wraking niet gerechtvaardigd is. Deze reactie wordt door de rechter gemotiveerd aan de hand van de ingediende wrakingsgronden.

5. Opschorting van de zaak

Zodra een wrakingsverzoek is ingediend, worden alle gerechtelijke handelingen in de betreffende zaak tijdelijk opgeschort. Dit betekent dat de rechtszaak niet verder wordt behandeld totdat een beslissing over het wrakingsverzoek is genomen.

6. Beslissing over de wraking

Indien de rechter besluit zich niet terug te trekken, wordt het wrakingsverzoek doorgestuurd naar de bevoegde procureur. De definitieve beslissing over de wraking wordt binnen acht dagen genomen door een daartoe bevoegde rechtbank.

Na de uitspraak wordt de beslissing binnen 48 uur gecommuniceerd aan alle betrokken partijen.