Grondslapers in Belgische gevangenissen

In een land dat zich beroept op recht en rechtvaardigheid, zoals België, roept het bestaan van "grondslapers" in gevangenissen fundamentele vragen op.

Deze schrijnende situatie, waarbij gevangenen letterlijk op de grond moeten slapen door overbevolking, belicht niet alleen een gebrekkig gevangenissysteem maar ook een ethisch tekort in hoe we omgaan met fundamentele rechten.

Overbevolking: een structureel probleem?

Belgische gevangenissen kampen al decennialang met overbevolking. De meeste instellingen overschrijden hun officiële capaciteit, waardoor cellen ontworpen voor één of twee personen vaak drie of meer gedetineerden herbergen. In extreme gevallen moeten gevangenen zonder bed op de grond slapen.

Dit probleem wordt nog verergerd door:

• Gebrek aan alternatieve straffen: Taakstraffen en elektronische monitoring worden onvoldoende ingezet.
• Langdurige preventieve hechtenis: Het trage Belgische rechtssysteem houdt verdachten vaak maandenlang vast zonder veroordeling.

Een schending van mensenrechten

Grondslapers zijn meer dan een logistiek probleem; ze vormen een frontale aanval op fundamentele mensenrechten.

Volgens artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is onmenselijke of vernederende behandeling verboden, een principe dat België op papier onderschrijft, maar in de praktijk met voeten treedt. De VN’s Nelson Mandela-regels, wereldwijd erkende standaarden, benadrukken dat iedere gevangene recht heeft op een bed en basisvoorzieningen. Toch blijft België deze internationale normen negeren.

Ook nationaal faalt het land: de Belgische Basiswet over de rechten van gedetineerden stelt onomwonden dat straffen uitgevoerd moeten worden met respect voor menselijke waardigheid. Grondslapers? Die vallen mijlenver buiten deze wettelijke grenzen.

Ethiek en rechtvaardigheid: vergelding of rehabilitatie?

Wat is het doel van straf? Is het vergelding of rehabilitatie? België beweert een evenwicht te zoeken, maar de harde realiteit toont een duidelijke scheefgroei richting vergelding.

Menselijke waardigheid aan diggelen

Grondslapers worden vernederd en aan onmenselijke omstandigheden blootgesteld. Dit niet alleen schaadt hun mentale gezondheid, maar zet hen ook op achterstand bij hun poging tot re-integratie in de samenleving.

Rehabilitatie onder druk

In een systeem waar basisvoorzieningen al tekortschieten, is het haast onmogelijk om gevangenen fatsoenlijk voor te bereiden op een constructieve terugkeer. Hoe kan een samenleving re-integratie verwachten, terwijl ze gevangenen in onwaardige omstandigheden laat wegkwijnen?

België’s morele kompas

Hoe een samenleving haar gevangenen behandelt, weerspiegelt haar ethische waarden. Door het bestaan van grondslapers te tolereren, verraadt België de kernprincipes van rechtvaardigheid en menselijkheid waarop het zijn democratische rechtsstaat baseert. Dit probleem vereist dringende actie om het gevangenissysteem te hervormen, alternatieve straffen te bevorderen en te investeren in menselijke waardigheid, zelfs voor degenen die de wet hebben overtreden.