Is het strafbaar om te ontsnappen uit de gevangenis?

We kennen het allemaal uit films: spectaculaire ontsnappingen uit zwaarbewaakte gevangenissen, compleet met tunnels, ingenieuze plannen en spanning die u op het puntje van uw stoel houdt.

Maar hoe zit het eigenlijk in de realiteit? Is ontsnappen echt zo zeldzaam als we denken? En wat zegt de wet hierover?

Hoe vaak ontsnappen gevangenen in België?

Hoewel gevangenissen in België streng bewaakt worden, weten elk jaar toch enkele gevangenen te ontsnappen.

Nee, niet allemaal via een spectaculaire helikoptervlucht of een filmwaardige tunnel. De meeste ontsnappingen zijn verrassend alledaags. Denk aan iemand die ervandoor gaat tijdens een werkprogramma of een educatieve uitstap.

Vaak is de ontsnapping net zo kortstondig als de vrijheid die ze proeven: binnen enkele uren worden de meeste ontsnapte gevangenen weer opgepakt.

Is ontsnappen strafbaar?

En nu het verbazingwekkende deel: in België is ontsnappen uit de gevangenis op zichzelf niet strafbaar.

Ja, dat lees je goed. Je kunt als gedetineerde (proberen te) ontsnappen zonder dat je daar wettelijk voor gestraft wordt.

Waarom? Omdat de Belgische wet ervan uitgaat dat de drang naar vrijheid diepgeworteld is in de menselijke natuur. Die impuls – hoe begrijpelijk ook – wordt door de wet niet afgestraft. Maar pas op: dit betekent niet dat elke ontsnapping zonder consequenties is.

Het addertje onder het gras

Hoewel de ontsnapping zelf niet strafbaar is, kunnen de daden die iemand tijdens de vlucht pleegt, dat wél zijn.

Als een gevangene geweld gebruikt, spullen vernielt of andere misdrijven pleegt tijdens de ontsnapping, verandert het verhaal compleet. In dat geval kan hij of zij alsnog vervolgd worden. 

Hoe iemand ontsnapt, bepaalt dus of er juridische gevolgen zijn. Een “stille ontsnapping” zonder schade of geweld blijft onbestraft, maar een roekeloze vlucht met chaos en schade kan een gevangene duur komen te staan.

Een verrassend weetje

Misschien wel het meest verrassende van alles: niet de ontsnapte gevangene, maar de bewakers kunnen in de problemen komen. Als een gevangene ontsnapt door nalatigheid van het gevangenispersoneel, kunnen zij daarvoor gestraft worden. Dit benadrukt hoe belangrijk het is dat beveiligingsprotocollen in gevangenissen strikt worden nageleefd.