Opgeroepen als getuige voor de rechtbank: wat betekent dat voor u?

Bent u opgeroepen als getuige in een rechtszaak? Dan vraagt u zich waarschijnlijk af wat dat precies inhoudt.

Wat wordt er van u verwacht? Bent u verplicht om te gaan? En wat als u iets verkeerd zegt of niet opdaagt?

In dit artikel leest u alles wat u moet weten over het getuigenverhoor voor de rechtbank.

Wat is een getuigenverhoor?

Als getuige speelt u een essentiële rol in een gerechtelijk onderzoek. U kunt worden opgeroepen om te getuigen wanneer uw verklaring kan bijdragen aan het ophelderen van de feiten. Uw verhaal kan het verschil maken in het onderbouwen of weerleggen van standpunten in een zaak.

Een getuigenverhoor is het moment waarop u, onder ede, aan de rechter vertelt wat u weet over de feiten van een rechtszaak.

Wanneer kunt u worden opgeroepen als getuige?

U kunt in twee gevallen worden opgeroepen om te getuigen:

 1.  Op verzoek van een partij in de rechtszaak

Een van de betrokken partijen (bijvoorbeeld de eiser of de verweerder) kan de rechter vragen om getuigen toe te laten.

De rechter beoordeelt of het bewijs via getuigen toelaatbaar is en beslist vervolgens of het getuigenverhoor mag doorgaan.

 2.  Op initiatief van de rechter

De rechter kan ook ambtshalve beslissen dat bepaalde getuigen moeten worden gehoord, als hij dat nodig acht voor een correcte beoordeling van de zaak.

Wat als u een oproep ontvangt?

U ontvangt dan een officiële oproepingsbrief van de rechtbank. Hierin staan:

• De datum en het tijdstip van de zitting

• De locatie, inclusief het zaalnummer

Wat als u niet aanwezig kunt zijn op de zitting?

Indien het voor u onmogelijk is om aanwezig te zijn op de opgegeven datum of plaats, kunt u dit melden aan de rechtbank.

De rechter kan in dit geval:

• Een nieuwe datum voor het verhoor vastleggen

• Besluiten het verhoor op uw locatie af te nemen

• Een andere rechter of ambtenaar aanstellen om u te horen

Ook wanneer u in het buitenland of op een verre locatie verblijft, kan hier rekening mee worden gehouden.

Hoe verloopt het getuigenverhoor?

 1.  Aankomst op de rechtbank

Bij aankomst meldt u zich aan bij het onthaal en vraagt u naar het zaalnummer.

U wacht in een aparte ruimte tot u wordt binnengeroepen. Dit voorkomt dat u beïnvloed wordt door andere getuigen.

U zorgt er steeds voor dat u uw oproepingsbrief en identiteitskaart bij de hand heeft. 

 2.  Identificatie en eedaflegging

U wordt eerst gevraagd uw naam, voornaam, geboortedatum, geboorteplaats en adres op te geven. Daarna legt u de eed af:

Ik zweer in eer en geweten dat ik de gehele waarheid en niets dan de waarheid zal zeggen.

Let op! Kinderen jonger dan 15 jaar leggen geen eed af. Hun verklaring geldt enkel als inlichting, en telt niet als formeel bewijs.

 3.  Uw verklaring

U vertelt mondeling wat u weet. U mag geen vooraf geschreven verklaring voorlezen. De rechter kan u, indien nodig, toestaan om documenten te raadplegen die u kunnen helpen bij uw verklaring.

Tijdens het verhoor mogen de partijen u niet rechtstreeks aanspreken. Alle communicatie verloopt via de rechter.

 4.  Verslag en bevestiging

Uw verklaring wordt door de rechtbank op papier gezet en vervolgens aan u voorgelezen. U krijgt de kans om correcties of aanvullingen te doen. Daarna wordt het proces-verbaal vastgelegd en aan de betrokken partijen bezorgd.

Zodra uw verklaring volledig is, sluit de rechter het getuigenverhoor af.

Bent u verplicht om te getuigen?

Ja. Zodra u officieel bent opgeroepen, bent u verplicht om te verschijnen en te getuigen.

Wat als u niet verschijnt?

Als u zonder geldige reden niet komt opdagen:

• Kan de rechter u via een deurwaarder laten dagvaarden

• Riskeert u een geldboete van 100 tot 10.000 frank, te vermenigvuldigen met de opdeciemen

• Kunt u bovendien schadevergoeding verschuldigd zijn aan een partij die hierdoor benadeeld is

Wanneer kunt u vrijgesteld worden?

De rechter kan u vrijstellen van getuigenis of eedaflegging wanneer u een wettige reden kunt aantonen. Dit kan het geval zijn als:

• U valt onder beroepsgeheim (bv. arts, advocaat, priester)

• U verwant bent met een partij in rechte (zoals partner of familielid)

• Uw getuigenis uzelf of een naaste in ernstige problemen zou kunnen brengen (zelfincriminatie)

• U ernstig ziek bent of fysiek niet in staat bent om te komen

De rechter beoordeelt het geschil en beslist of de reden geldig is.

Mag u liegen tijdens een getuigenverhoor?

Nee, absoluut niet. Wanneer u onder ede liegt, pleegt u meineed of valse getuigenis, en dat is strafbaar.

De gevolgen kunnen ernstig zijn:

• Gevangenisstraf van 6 maanden tot 30 jaar

• Geldboete van €26 tot €10.000, te vermeerderen met opdeciemen

• Ontzetting uit burgerrechten, zoals stemrecht of het recht om een openbaar ambt te bekleden

De strafmaat hangt af van de ernst van de leugen en de gevolgen ervan, maar wees u ervan bewust: de waarheid spreken is verplicht en essentieel voor een eerlijke rechtsgang.