Mag ik mezelf verdediging voor de rechtbank?

Wanneer u voor de rechtbank moet verschijnen, vraagt u zich misschien af of het noodzakelijk is om een advocaat in te schakelen of dat u zichzelf kunt verdedigen.

Het antwoord hierop is ja, u mag zichzelf verdedigen in bepaalde gevallen, maar er zijn belangrijke nuances en beperkingen waarmee u rekening moet houden. Laten we dieper ingaan op de mogelijkheden en voorwaarden voor zelfverdediging in de rechtbank.

Het pleitmonopolie van advocaten

In België geldt een pleitmonopolie voor advocaten. Dit betekent dat advocaten, in de meeste gevallen, het exclusieve recht hebben om te pleiten voor de rechter. Dit wordt geregeld in artikel 440 van het Gerechtelijk Wetboek.

Vóór alle gerechten, behoudens de uitzonderingen bij de wet bepaald, hebben alleen de advocaten het recht te pleiten. Advocaten mogen zonder expliciete volmacht namens hun cliënten optreden en hun belangen verdedigen, behalve indien de wet een bijzondere lastgeving eist.

Uitzonderingen op het pleitmonopolie

Hoewel het pleitmonopolie van advocaten streng wordt gehandhaafd, zijn er enkele uitzonderingen. Artikel 728 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat u in specifieke gevallen kunt worden vertegenwoordigd door iemand anders dan een advocaat.

Dit geldt alleen voor zaken die worden behandeld bij de vrederechter, de ondernemingsrechtbank of de arbeidsgerechten.

U kunt in deze situaties worden vertegenwoordigd door:

• Uw echtgenoot of wettelijk samenwonende partner
• Een bloed- of aanverwante met een schriftelijke volmacht

Ook kunnen in arbeidsrechtelijke geschillen vakbondsvertegenwoordigers of vertegenwoordigers van zelfstandigenorganisaties namens u optreden, mits zij beschikken over een volmacht.

Zelfverdediging: uw recht als burger

U heeft als burger ook het recht om uzelf te verdedigen voor de rechtbank, zonder tussenkomst van een advocaat of een andere vertegenwoordiger.

Dit wordt expliciet vermeld in artikel 758 van het Gerechtelijk Wetboek. U mag zelf uw standpunten naar voren brengen, conclusies formuleren en uw verweermiddelen aandragen. Dit recht geldt in principe voor alle gerechtelijke procedures, tenzij de wet anders bepaalt.

Hoewel u het recht heeft om uzelf te verdedigen, is dit niet zonder voorwaarden. De rechter heeft namelijk de bevoegdheid om u dit recht te ontzeggen als hij oordeelt dat u door emoties of een gebrek aan juridische kennis niet in staat bent om uw zaak op een duidelijke en professionele manier te bepleiten.