Mag een zorgverlener weigeren een medische behandeling uit te voeren?

Soms hebben patiënten specifieke wensen voor behandelingen, zoals esthetische ingrepen of experimentele therapieën, waarvan zij geloven dat deze hun gezondheid en welzijn zullen verbeteren.

De arts kan echter tot een andere conclusie komen en de behandeling als onnodig, risicovol of van beperkte waarde voor de gezondheid van de patiënt beschouwen.

Maar wat gebeurt er wanneer de verwachtingen van de patiënt niet overeenkomen met de medische beoordeling van de arts? Mag de arts in zo’n geval een behandeling weigeren, en welke rechten heeft de patiënt daarbij?

Mag een zorgverlener weigeren een medische behandeling uit te voeren?

Elke zorgverlener heeft het recht om een behandeling te weigeren, behalve in noodsituaties. Dit recht waarborgt de professionele autonomie van artsen en biedt ruimte voor hun persoonlijke en ethische overtuigingen. Zo kan een arts een behandeling weigeren die tegen zijn of haar waarden ingaat, bijvoorbeeld bij specifieke vormen van levensverlengende zorg, euthanasie of vruchtbaarheidsbehandelingen.

Daarnaast kunnen artsen ingrepen afwijzen die zij op basis van hun medische expertise als ongeschikt, overbodig of zelfs potentieel schadelijk beschouwen.

Kun je als patiënt een behandeling eisen?

Nee, als patiënt kun je geen behandeling afdwingen.

Artsen hebben de professionele verantwoordelijkheid om te bepalen welke behandeling het beste past bij jouw situatie. Dit betekent dat een arts het recht heeft om een verzoek af te wijzen als de behandeling volgens hem of haar geen toegevoegde waarde heeft of zelfs risicovol kan zijn. Deze vrijheid stelt zorgverleners in staat om medische beslissingen te nemen op basis van medische kennis en ethische overwegingen.

Patiënten kunnen echter wel hun voorkeuren kenbaar maken door middel van een "positieve wilsverklaring". In dit document kan iemand aangeven welke behandelingen hij of zij graag zou ontvangen in bepaalde situaties. Hoewel artsen niet wettelijk verplicht zijn om deze wensen te volgen, nemen ze deze vaak wel mee in hun besluitvorming, waardoor de persoonlijke voorkeuren van de patiënt niet genegeerd worden.

Wat als een patiënt zich in levensgevaar bevindt?

In levensbedreigende situaties geldt een uitzondering op het recht van de arts om een behandeling te weigeren.

Artikel 422bis van het Strafwetboek stelt dat een arts in noodgevallen verplicht is om hulp te verlenen. Het nalaten van hulp kan zelfs leiden tot gevangenisstraf of een geldboete. Deze wet is bedoeld om te garanderen dat patiënten in nood altijd hulp krijgen, ongeacht de persoonlijke of professionele overtuigingen van de hulpverlener.

Veel artsen leggen ook de Eed van Hippocrates af, waarin zij zich verbinden om het welzijn van hun patiënten centraal te stellen en zorg te verlenen in noodsituaties. Hoewel deze eed niet wettelijk bindend is, weerspiegelt hij de ethische normen die van artsen worden verwacht.