Mag de politie geweld gebruiken tegen een burger?

U loopt op straat en ziet een politieagent iemand hardhandig tegen de grond werken. Of misschien bent u zelf ooit ruw aangepakt bij een controle of een demonstratie.

In zulke momenten rijst de vraag: mag de politie zomaar geweld gebruiken? En als dat gebeurt, zijn daar dan grenzen aan?

Waarom is politiegeweld soms noodzakelijk?

Politieagenten werken dagelijks in onvoorspelbare en soms gevaarlijke situaties. Ze worden geconfronteerd met agressieve verdachten, dreigende confrontaties en noodsituaties waarin snel handelen vereist is.

In zulke gevallen is het niet altijd mogelijk om het risico volledig in te schatten, en kan geweld nodig zijn om de veiligheid van de agent zelf, omstaanders of andere betrokkenen te waarborgen.

Hoewel politiegeweld soms onvermijdelijk is, gelden er strikte regels om excessief of willekeurig geweld te voorkomen.

Wanneer mag de politie geweld gebruiken?

Volgens de wet heeft de politie het recht om geweld te gebruiken, maar alleen onder strikte voorwaarden, zoals omschreven in de Wet op het politieambt:

Art. 37. Bij het vervullen van zijn opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie kan elk lid van het operationeel kader, rekening houdend met de risico's die zulks meebrengt, geweld gebruiken om een wettig doel na te streven dat niet op een andere wijze kan worden bereikt.
Elk gebruik van geweld moet redelijk zijn en in verhouding tot het nagestreefde doel.
Aan elk gebruik van geweld gaat een waarschuwing vooraf, tenzij dit gebruik daardoor onwerkzaam zou worden.

Kortom: de politie mag alleen geweld gebruiken als het echt noodzakelijk is en er geen andere manier is om het beoogde doel te bereiken. Dit geweld moet altijd redelijk en proportioneel zijn, wat betekent dat het in verhouding moet staan tot de situatie.

Bovendien moet de politie, voordat ze geweld inzet, in principe eerst een waarschuwing geven, tenzij dit de doeltreffendheid van het optreden in gevaar zou brengen.

Deze strikte voorwaarden zorgen ervoor dat politiegeweld zorgvuldig en verantwoord wordt toegepast, met respect voor de rechten van burgers en de openbare orde.

Wanneer wordt politiegeweld onrechtmatig?

Niet elk gebruik van geweld door de politie is gerechtvaardigd.

Onrechtmatig politiegeweld ontstaat in onder andere de volgende situaties:

• Geweld zonder waarschuwing, terwijl de situatie dat toeliet.
• Disproportioneel geweld, zoals overmatige klappen bij een lichte overtreding.
• Mishandeling of buitensporig optreden tegen een burger die zich al heeft overgegeven.
• Intimidatie of vergeldingsacties, in plaats van gericht optreden om gevaar af te wenden.

Als een politieagent zich niet aan de regels houdt, kan hij of zij vervolgd en gesanctioneerd worden.

Wat kunt u doen bij onterecht politiegeweld?

Als u denkt dat u slachtoffer bent van onrechtmatig politiegeweld, is het cruciaal om actie te ondernemen.

 1.  Bewijsmateriaal verzamelen

Als u slachtoffer bent van onrechtmatig politiegeweld, is het belangrijk om bewijsmateriaal te verzamelen.

Noteer datum, tijd en locatie van het incident en maak foto’s van verwondingen of schade.

Zoek getuigen en vraag hun contactgegevens. Indien mogelijk, probeer beeldmateriaal te verkrijgen van omstanders of beveiligingscamera’s.

 2.  Een klacht indienen

U kunt een klacht indienen bij de Dienst Intern Toezicht van de politie, de Algemene Inspectie van de Lokale en Federale Politie voor onafhankelijk onderzoek of Comité P, dat toezicht houdt op politieoptreden.

Voor juridische ondersteuning kan een advocaat u verder helpen.

 3.  Juridische vervolgstappen

Bij ernstig politiegeweld kunt u een strafrechtelijke klacht indienen. Dit kan leiden tot een gerechtelijk onderzoek en mogelijke sancties.

Wacht niet te lang met actie ondernemen, zodat uw zaak serieus wordt onderzocht en bewijsmateriaal bewaard blijft.