Het hoorrecht van minderjarigen

Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis, zeker wanneer er minderjarige kinderen bij betrokken zijn.

Beslissingen zoals waar de kinderen gaan wonen, wanneer ze de andere ouder zien, en welke school ze zullen bezoeken, hebben een grote invloed op hun leven.

Als ouders hier samen niet uitkomen, kan de familierechter ingeschakeld worden om een passende oplossing te vinden. In dat proces hebben kinderen ook rechten, waaronder het hoorrecht. Maar wat houdt dat precies in? 

Wat is het hoorrecht voor minderjarigen?

Het hoorrecht is een officieel recht omschreven in artikel 1004/1 van het Gerechtelijk Wetboek dat minderjarige kinderen de mogelijkheid geeft om hun mening te delen over belangrijke zaken die hen aanbelangen, zoals de gevolgen van een scheiding. 

De familierechter kan kinderen uitnodigen voor een gesprek om hun perspectief te horen. Dit gesprek is echter niet verplicht; kinderen mogen altijd zelf kiezen of ze op de uitnodiging ingaan. 

Het hoorrecht geldt niet voor alle zaken: onderhoudsverplichtingen en financiële kwesties die niet direct van invloed zijn op het kind, vallen hier niet onder.

Minderjarigen kunnen niet gedwongen worden om gehoord te worden. Ze hebben altijd het recht om het gesprek met de rechter te weigeren.

Hoe worden kinderen geïnformeerd over hun hoorrecht?

De leeftijd van het kind bepaalt hoe het hoorrecht in de praktijk wordt toegepast:

• Kinderen van 12 jaar en ouder: Zij worden automatisch geïnformeerd door de rechter over hun recht om gehoord te worden. De informatie wordt toegestuurd met een antwoordformulier, waarop het kind kan aangeven of het al dan niet op de uitnodiging wil ingaan.
• Kinderen jonger dan 12 jaar: Zij worden niet automatisch uitgenodigd, maar een gesprek kan plaatsvinden op verzoek van het kind zelf, de ouders, het Openbaar Ministerie, of de rechter. Als het kind zelf een verzoek indient, kan de rechter dit enkel weigeren met een gemotiveerde beslissing.

Voor ouders van kinderen jonger dan 12 jaar geldt dat zij door de rechter geïnformeerd worden over de mogelijkheid dat hun kind gehoord kan worden. Dit geeft hen de kans om hun kind hierover in te lichten en te begeleiden.

Hoe verloopt een gesprek met de rechter?

Het gesprek met de minderjarige vindt plaats op een informele en kindvriendelijke manier. Enkele belangrijke punten:

Locatie en setting:

Het gesprek wordt gevoerd op een geschikte locatie binnen de rechtbank, vaak een klein kantoor in plaats van een rechtszaal. Dit is bedoeld om een veilige en vertrouwde sfeer te creëren.

Doel van het gesprek:

Bij aanvang legt de rechter uit dat het doel is om de mening van het kind te horen, niet om het kind verantwoordelijk te maken voor de uiteindelijke beslissing.

De rechter benadrukt dat er niet noodzakelijk gevolg wordt gegeven aan de wensen van het kind, maar dat zijn/haar mening wel serieus wordt meegenomen.

Verloop van het gesprek:

Het gesprek begint meestal met algemene kennismakingsvragen, zoals over school en hobby’s. 

Daarna stelt de rechter vragen over de scheiding of de thuissituatie. Het kind heeft het recht om zelf te kiezen welke informatie het wil delen en kan ook vragen om bepaalde informatie vertrouwelijk te houden.

Rol van de vertrouwenspersoon:

Het kind mag iemand meenemen naar het gesprek, zoals een broer, zus, oom, tante, vriend of vriendin. Ouders en grootouders mogen niet aanwezig zijn tijdens het gesprek.

Wie mag aanwezig zijn?

Als ouder mag u meekomen naar de rechtbank, maar niet bij het gesprek zelf. Uw kind mag wel iemand meenemen als vertrouwenspersoon, zoals een broer, zus, oom, tante, vriend of vriendin. Ouders en grootouders mogen echter niet in de gespreksruimte aanwezig zijn. Als het nodig is, kan uw kind ook een tolk meenemen.

De rechter kan beslissen om het gesprek zonder vertrouwenspersoon voort te zetten als dit beter wordt geacht. Voelt uw kind zich hierdoor ongemakkelijk? Dan kan het gesprek worden stopgezet.

Wat gebeurt er met de informatie uit het gesprek?

Tijdens het gesprek maakt de rechter of griffier notities. Deze notities worden samen met het kind besproken om te zorgen dat alles correct is weergegeven. Het uiteindelijke verslag wordt toegevoegd aan het familiedossier en kan door de ouders worden geraadpleegd. Informatie die het kind als vertrouwelijk heeft aangemerkt, wordt niet opgenomen in het verslag.

De rechter hecht passend belang aan de mening van het kind, rekening houdend met diens leeftijd, maturiteit en eventuele invloeden van buitenaf. Hoewel het kind geen partij is in het geschil, draagt zijn of haar inbreng bij aan het vinden van de meest geschikte oplossing.

Veelgestelde vragen over het hoorrecht

• Moet mijn kind verplicht deelnemen? Nee, het hoorrecht is vrijwillig. Een kind mag altijd weigeren om gehoord te worden.
• Mag mijn kind school missen voor het gesprek? Ja, de rechter voorziet in een afwezigheidsbriefje dat uw kind geldig kan indienen op school.
• Kan ik als ouder weten wat er besproken is? Ouders kunnen het officiële verslag inzien, maar het bevat enkel de informatie die het kind wilde delen. Het gesprek blijft in grote mate privé.
• Waarom is het hoorrecht belangrijk? Het hoorrecht zorgt ervoor dat kinderen een stem krijgen in zaken die hen aangaan. Dit draagt bij aan het nemen van beslissingen die beter aansluiten op hun behoeften en welzijn.

Een waardevolle bijdrage aan het beslissingsproces

Het hoorrecht is essentieel om kinderen een actieve rol te geven in beslissingen die grote invloed hebben op hun leven. Door hen een veilige ruimte te bieden waarin ze vrijuit kunnen spreken, helpt het hoorrecht om de impact van een scheiding te verkleinen en oplossingen te vinden die in hun belang zijn.