Het hof van assisen

Wordt u vervolgd voor een ernstig misdrijf zoals moord of doodslag? Of bent u slachtoffer of nabestaande in zo’n zaak? Dan wordt het proces mogelijk behandeld voor het hof van assisen.

In dit artikel leest u wat het hof van assisen precies doet, waarom niet alle misdaden daar terechtkomen, hoe een assisenprocedure verloopt, welke rol een advocaat speelt en of u in beroep kunt gaan.

Wat is het hof van assisen?

Het hof van assisen is een bijzondere rechtbank die ernstige misdrijven van de zwaarste categorie behandelt. In tegenstelling tot andere rechtbanken is het geen permanente instelling: het wordt per zaak samengesteld.

Het hof van assisen behandelt enkel misdaden die niet gecorrectionaliseerd kunnen worden – dat zijn misdrijven die door hun aard en ernst niet voor de correctionele rechtbank mogen worden gebracht. Denk aan moord, bepaalde vormen van terrorisme of politieke misdrijven.

Wat het hof van assisen uniek maakt, is dat de schuldvraag wordt beoordeeld door een jury van twaalf burgers, samen met drie beroepsrechters.

Wie zetelt in het hof van assisen?

Een hof van assisen bestaat uit:

• Drie beroepsrechters: de voorzitter (een raadsheer bij het hof van beroep) en twee bijzitters (rechters bij de rechtbank van eerste aanleg)
• Twaalf juryleden, geloot uit de bevolking

De jury beslist over de schuldvraag. Bij een schuldigverklaring bepaalt zij samen met de beroepsrechters de strafmaat.

Het openbaar ministerie wordt vertegenwoordigd door de procureur-generaal of een advocaat-generaal.

Waar vindt u het hof van assisen?

Er is een hof van assisen in elke provincie én in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. België telt dus 11 hoven van assisen, elk bevoegd voor het gerechtelijk arrondissement waarin de feiten zijn gepleegd.

De hoven zijn gevestigd in:

• Antwerpen

• Limburg (Tongeren)

• Oost-Vlaanderen (Gent)

• West-Vlaanderen (Brugge)

• Vlaams-Brabant (Leuven)

• Waals-Brabant (Nijvel)

• Henegouwen (Bergen)

• Luik

• Namen

• Luxemburg (Neufchâteau)

• Brussel (Nederlandstalige en Franstalige kamers)

Wat behandelt het hof van assisen?

Het hof van assisen behandelt de zwaarste strafzaken, zoals:

• Moord en doodslag

• Terroristische misdaden

• Verkrachting met verzwarende omstandigheden, indien niet gecorrectionaliseerd

• Politieke en persmisdrijven, tenzij ze van racistische of discriminerende aard zijn

Hoe verloopt een assisenprocedure?

Een assisenprocedure bestaat uit meerdere fases:

Onderzoek en verwijzing

De raadkamer, en eventueel de kamer van inbeschuldigingstelling, beslist of de zaak wordt doorverwezen naar het hof van assisen.

Samenstelling van de jury

Twaalf juryleden worden via loting gekozen uit het bevolkingsregister.

Behandeling ten gronde

• Voorlezing van de akte van beschuldiging

• Verhoren van de beklaagde, burgerlijke partij(en), getuigen en experten

• Requisitoir van het openbaar ministerie

• Pleidooien van de verdediging

Beraadslaging en uitspraak

De jury beslist of de beklaagde schuldig is. Bij een schuldigverklaring volgt een tweede beraadslaging – samen met de rechters – over de straf. Het arrest wordt in openbare zitting uitgesproken.

De zittingen zijn in principe openbaar, tenzij besloten wordt tot een gesloten zitting, bijvoorbeeld in gevoelige zedenzaken.

Kan u in beroep gaan?

Tegen een arrest van het hof van assisen is geen gewoon hoger beroep mogelijk. U kunt de zaak dus niet opnieuw laten beoordelen in feite door een andere rechtbank.

Wel kunt u in bepaalde gevallen cassatieberoep instellen bij het Hof van Cassatie. Dat hof controleert of de wet correct is toegepast en of de procedure correct is verlopen. De feiten zelf worden niet opnieuw onderzocht.

Indien het Hof van Cassatie het arrest vernietigt, wordt de zaak verwezen naar een ander hof van assisen, dat de zaak volledig opnieuw behandelt.

Moet u een advocaat nemen?

Ja, juridische bijstand is verplicht voor wie terechtstaat voor het hof van assisen. U mag zich dus niet zelf verdedigen.

U heeft recht op:

• Vrije keuze van advocaat

• Een pro-Deoadvocaat als u onvoldoende financiële middelen hebt

• (Gedeeltelijke) vergoeding via uw rechtsbijstandsverzekering, indien van toepassing

• Juridische bijstand voor slachtoffers, via een slachtofferadvocaat of belangenvereniging