Aansprakelijkheid bij personen met een geestesstoornis: Wat zegt de wet?

Niet iedereen kan volledig verantwoordelijk worden gehouden voor zijn of haar daden. Bij personen met psychologische problemen of een geestesstoornis kan de aansprakelijkheid beperkt of zelfs volledig uitgesloten zijn. 

Wat betekent dit in de praktijk, en wat zijn de gevolgen? 

Wat zegt de wet?

Volgens artikel 6.11 van het Burgerlijk Wetboek:

De persoon die lijdt aan een geestesstoornis die zijn oordeelsvermogen of de controle over zijn daden tenietdoet of ernstig aantast, is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door zijn fout of door een ander tot aansprakelijkheid leidend feit.

De wet bepaalt echter dat de rechter kan oordelen dat deze persoon geen schadeloosstelling verschuldigd is, of dat de schadevergoeding kan worden beperkt.

Wanneer is een persoon niet of gedeeltelijk aansprakelijk?

Een persoon met een geestesstoornis is niet of slechts gedeeltelijk aansprakelijk als:

• Hij/zij leed aan een geestesstoornis die het oordeelsvermogen of de controle over de daden ernstig beperkte of onmogelijk maakte.
• Dit veroorzaakt werd door een reeds bestaande aandoening (bijvoorbeeld een verstandelijke beperking) of door een tijdelijke toestand op het moment van de feiten (bijvoorbeeld een onweerstaanbare drang).

Met andere woorden: hoewel de daden zijn uitgevoerd, wordt aangenomen dat de persoon zich niet bewust was van de gevolgen van zijn handelingen.

Wat zijn de gevolgen?

Geen strafrechtelijke aansprakelijkheid

Personen met een geestesstoornis worden doorgaans buiten vervolging gesteld voor strafrechtelijke feiten. Dit betekent dat zij niet strafrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden.

Schadevergoeding aan slachtoffers

Hoewel strafrechtelijke vervolging kan wegvallen, kan de rechter alsnog beslissen dat de persoon met een geestesstoornis (gedeeltelijk) een schadevergoeding moet betalen aan het slachtoffer. 

De hoogte van de vergoeding wordt door de rechter bepaald, rekening houdend met de omstandigheden van de zaak.

De rol van de familiale verzekering

In de meeste gevallen sluit een familiale verzekering schade veroorzaakt door opzettelijke daden uit. Voor personen met een geestesstoornis maakt de wet echter een uitzondering.

Dekking van schade door geestesstoornissen:

Als schade werd veroorzaakt door een persoon met een geestesstoornis, wordt deze schade wél gedekt door de familiale verzekering, zelfs als de handelingen opzettelijk lijken.

Afhankelijk van het oordeel van de rechter:

De rechter moet vaststellen dat de persoon in een geesteszieke toestand verkeerde op het moment van de feiten. Alleen dan kan de schadevergoeding via de familiale verzekering worden uitgekeerd.