De aansprakelijkheid van personen (artikel 1382 Oud Burgerlijk Wetboek)

Artikel 1382 van het Oud Burgerlijk Wetboek is misschien wel het bekendste wetsartikel in België. Het stelde de basisregels voor aansprakelijkheid vast: iedereen is verantwoordelijk voor de schade die hij of zij veroorzaakt.

Door de invoering van Boek 6 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek is artikel 1382 vervangen door artikel 6.5, maar de kern van de wet blijft ongewijzigd.

Artikel 6.5 Burgerlijk Wetboek bepaalt:

Eenieder is aansprakelijk voor de schade die hij door zijn fout aan een ander veroorzaakt.

Hoewel de nummering is veranderd, blijft de essentie hetzelfde: wie een ander schade toebrengt, is verplicht deze te vergoeden, ongeacht of de schade opzettelijk, door nalatigheid of door onvoorzichtigheid werd veroorzaakt.

Wanneer is een persoon aansprakelijk?

Om iemand aansprakelijk te stellen en een schadevergoeding te eisen, moeten er drie elementen bewezen worden:

• Een fout: Er moet sprake zijn van een handeling die een schending vormt van de zorgvuldigheidsnorm. Dit kan gaan om een opzettelijke daad, nalatigheid of onvoorzichtigheid.
• Schade: Er moet aantoonbare schade zijn, bijvoorbeeld materieel (beschadigd eigendom) of moreel (psychisch leed).
• Oorzakelijk verband: Er moet een duidelijk verband zijn tussen de fout en de geleden schade.

Voorbeeld

Uw buurman is bezig met het snoeien van zijn bomen en tijdens deze werkzaamheden laat hij een zware tak op het dak van uw tuinhuis vallen. Hierdoor ontstaat een groot gat in het dak.

In dit geval heeft de buurman onvoorzichtig gehandeld tijdens het snoeien, wat wordt aangemerkt als een fout. De schade is duidelijk zichtbaar: het dak van uw tuinhuis is beschadigd en moet worden gerepareerd. Daarnaast is er een rechtstreeks oorzakelijk verband tussen de fout en de schade, aangezien de onvoorzichtige handeling van uw buurman direct heeft geleid tot de schade aan uw eigendom. 

Wie kan aansprakelijk worden gesteld?

In principe kan iedereen die schade veroorzaakt, aansprakelijk worden gesteld. Dit geldt zowel voor natuurlijke personen als voor rechtspersonen (zoals bedrijven, organisaties of overheidsinstellingen).

Er zijn echter uitzonderingen:

• Personen met een geestesstoornis: Als een geestesstoornis het oordeelsvermogen of de controle over de daden ernstig beperkt, kan de rechter beslissen dat zij niet of slechts gedeeltelijk aansprakelijk zijn.
• Minderjarigen: De verantwoordelijkheid voor de daden van minderjarigen ligt vaak bij hun ouders of wettelijke vertegenwoordigers.
• Rechtvaardigheidsgronden: In gevallen van overmacht, zelfverdediging of noodtoestand kan aansprakelijkheid geheel of gedeeltelijk komen te vervallen.