Mag u op openbaar terrein gefilmd worden? Een gids voor uw portretrechten

In onze samenleving zijn camera's en videoregistratie overal: beveiligingscamera’s, mobiele telefoons en andere apparaten maken het niet ongebruikelijk om op openbare plekken gefilmd te worden.

Wat betekent dit voor uw privacy? Kunt u zomaar gefilmd worden in openbare ruimtes, en welke rechten heeft u in zo'n situatie?

Uw rechten in het openbaar: portretrecht en privacy

Als individu heeft u het recht om te bepalen wie u mag fotograferen of filmen en hoe deze beelden gebruikt mogen worden.

Wanneer iemand u in beeld wil brengen op een openbare plaats dient u daar toestemming voor te geven. Dit recht valt onder het zogenaamde portretrecht, dat individuen beschermt tegen ongewenst gebruik van hun afbeelding en mogelijke inbreuken op de privacy.

Toestemming hoeft niet expliciet vastgelegd te worden; een schriftelijke overeenkomst is niet vereist. De toestemming kan ook impliciet zijn, bijvoorbeeld door mondeling akkoord of door bewust voor een openbare camera te lopen die opnames maakt. Uiteraard moet het vooraf duidelijk zijn dat u gefilmd wordt en dat de beelden mogelijk gepubliceerd kunnen worden.

Uitzonderingen op het portretrecht

Hoewel het portretrecht bescherming biedt, kent het ook enkele uitzonderingen:

Personen als achtergrond in beeld

Foto’s of video’s waarbij mensen slechts als achtergrond in beeld komen op een publieke locatie mogen worden gepubliceerd zonder toestemming, zolang deze personen geen prominente rol spelen.

Bijvoorbeeld, als een groep mensen in een park foto’s maakt en anderen ruim op de achtergrond in beeld komen, is er geen toestemming nodig. 

Publieke figuren en publieke functies

Voor publieke figuren of personen die een publieke rol vervullen, geldt dat zij gefilmd mogen worden tijdens de uitoefening van hun functie. Hierbij geldt wel dat het portretrecht blijft bestaan voor hun privéleven: een publieke figuur mag niet zonder toestemming gefilmd worden in een persoonlijke context.

Algemeen belang

Wanneer een situatie van maatschappelijk belang is, zoals een nieuwswaardig evenement of een openbare gebeurtenis, kan het recht van het publiek om geïnformeerd te worden zwaarder wegen dan individuele privacybelangen.

Hierdoor mogen dergelijke beelden soms zonder toestemming worden gepubliceerd, mits dit zorgvuldig en respectvol gebeurt en uw privacy niet onnodig wordt geschaad.

Wat kunt u doen bij schending van uw portretrecht?

Indien u merkt dat uw portretrechten zijn geschonden, kunt u verschillende stappen ondernemen. 

Ziet u zichzelf terug op sociale media of televisie en wenst u dat deze beelden verwijderd worden, dan kunt u bezwaar maken tegen het gebruik van deze beelden en om verwijdering vragen. Als dit niet lukt, kunt u een kortgedingprocedure starten om te zorgen dat de beelden snel verwijderd worden en een verbod opgelegd wordt op verdere verspreiding. De rechter kan hier een dwangsom aan verbinden. 

Indien u schade heeft geleden door het ongeoorloofde gebruik van uw beeld, kunt u ook een schadevergoeding eisen. Hiervoor is echter een gerechtelijke procedure nodig en moet u kunnen aantonen dat u daadwerkelijk schade heeft geleden als gevolg van de inbreuk op uw portretrecht.