Mag u een afbeelding van het internet gebruiken? Ontdek de regels!

Heeft u ooit gedacht:

"Die foto staat toch gewoon online, dus waarom zou ik die niet mogen gebruiken op mijn website of sociale media?"

Het klinkt misschien logisch, maar helaas is dit één van de grootste misverstanden als het gaat om auteursrecht. Wat u online tegenkomt - of het nu afbeeldingen, teksten, muziek of video’s zijn - is meestal beschermd door auteursrecht. Zonder toestemming gebruiken kan niet alleen juridisch onjuist zijn, maar u ook flink in de problemen brengen.

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is een juridisch recht dat automatisch ontstaat zodra een creatief werk wordt gemaakt en gepubliceerd. Dit geldt niet alleen voor schilderijen of kunstwerken, maar ook voor foto’s, teksten, muziek en zelfs eenvoudige afbeeldingen van lage kwaliteit.

Het doel van auteursrecht is simpel: de maker beschermen tegen ongeoorloofd gebruik en hen controle geven over hoe hun werk wordt verspreid of aangepast.

Wat maakt een werk auteursrechtelijk beschermd?

Een werk valt onder auteursrecht als het:

• Het resultaat is van een creatieve inspanning.
• Origineel is.
• Een concrete, tastbare vorm heeft (zoals een foto, tekst of video).

Belangrijk: U hoeft geen copyrightsymbool (©) te zien om te weten dat iets auteursrechtelijk beschermd is. In principe is élke afbeelding beschermd, tenzij expliciet anders vermeld.

Waarom kunt u niet zomaar afbeeldingen gebruiken?

De maker van een afbeelding heeft exclusieve rechten om te bepalen hoe hun werk wordt gebruikt. Zonder toestemming van de auteur schendt u deze rechten, wat juridische gevolgen kan hebben, zoals hoge boetes, schadeclaims of gerechtelijke procedures.

Wat als u de naam van de maker vermeldt?

Helaas, het noemen van de maker geeft u géén toestemming om het werk te gebruiken. Toestemming is altijd vereist.

Sociale media: Is dat anders?

Ook afbeeldingen op Facebook, Instagram, TikTok of X (voorheen Twitter) zijn beschermd, zelfs als ze openbaar of in een besloten groep gedeeld worden. Het opnieuw delen binnen hetzelfde platform mag vaak wel, maar zodra u een afbeelding downloadt of buiten dat platform gebruikt, bent u in overtreding.

Hoe kunt u zien of een afbeelding beschermd is?

Niet elke afbeelding toont duidelijk dat het auteursrechtelijk beschermd is. Toch is het veilig om aan te nemen dat alle online beelden beschermd zijn, tenzij expliciet vermeld wordt dat ze rechtenvrij zijn.

Hoe controleert u dit?

• Kijk naar copyrightvermeldingen, zoals © of "Alle rechten voorbehouden".
• Als er geen informatie vermeld staat, betekent dit niet automatisch dat u de afbeelding mag gebruiken. Het blijft beschermd, tenzij anders aangegeven.

Veiligheidsregel:

Neem geen risico. Als u twijfelt, gebruik de afbeelding niet zonder toestemming.

Wanneer mag u afbeeldingen wel gebruiken?

Hoewel het auteursrecht strikt is, zijn er uitzonderingen waarin u afbeeldingen veilig kunt gebruiken.

Hier zijn de belangrijkste situaties:

• Met toestemming van de maker
  Vraag de auteur of rechthebbende direct om toestemming. Soms kan dit gratis, maar vaak moet u een vergoeding betalen. Zorg ervoor dat u de toestemming schriftelijk ontvangt, zodat u bewijs heeft.
• Gebruik van rechtenvrije afbeeldingen
  Maak gebruik van websites zoals Pexels, Unsplash of Pixabay. Deze platforms bieden rechtenvrije afbeeldingen die u zonder zorgen kunt gebruiken.
• Creative Commons-Licenties
  Sommige makers stellen hun werk beschikbaar via een Creative Commons-licentie. Dit betekent dat u het gratis kunt gebruiken, mits u voldoet aan specifieke voorwaarden, zoals het vermelden van de auteur.
• Publiek domein
  Werken waarvan de maker langer dan 70 jaar geleden is overleden, vallen in het publieke domein. Deze mag u zonder toestemming gebruiken, bewerken of verspreiden.

Wat zijn de risico’s van ongeoorloofd gebruik?

Als u een afbeelding zonder toestemming gebruikt, kan de rechthebbende juridische stappen ondernemen. Dit kan leiden tot:

• Verwijderingsverzoeken: U moet de afbeelding direct offline halen.
• Schadeclaims: De auteur zal een vergoeding eisen voor het ongeoorloofd gebruik. 
• Rechtszaken: Als een schikking niet lukt, kan het geschil bij de rechter belanden. Dit brengt vaak nóg hogere kosten met zich mee.

Minnelijke schikking:

Bij een inbreuk wordt vaak een schikking voorgesteld. U bent niet verplicht om akkoord te gaan, maar een rechtszaak kost vaak meer dan het schikkingsbedrag.

Wanneer verloopt het auteursrecht?

Auteursrecht is niet oneindig geldig. Na verloop van tijd komt een werk in het publieke domein terecht en mag u het vrij gebruiken.

Hoe lang duurt auteursrecht?

Het recht vervalt 70 jaar na het overlijden van de maker. Bij meerdere auteurs wordt gekeken naar de langstlevende.

Wat gebeurt er na 70 jaar?

De rechten gaan vaak over naar erfgenamen of een aangewezen organisatie. Pas daarna mag het werk vrij gebruikt worden zonder toestemming.